فتح‌الله پاکروان
میرزا فتح‌الله طباطبائی ملقب به مشیر حضور (۱۲۹۷ قمری تبریز – ۱۳۳۰ خورشیدی) که نام خانوادگی پاکروان برگزید، دیپلمات دوره قاجار و پهلوی بود.
فتح‌الله پاکروان (مشیر حضور) | |
|---|---|
| سفیر ایران در شوروی | |
| دوره مسئولیت ۱۳۱۰ – ۱۳۱۳ | |
| پادشاه | رضا شاه پهلوی |
| سفیر ایران در ایتالیا | |
| آغاز به کار ۱۳۲۴ | |
| پادشاه | محمدرضا شاه پهلوی |
| کفیل (سرپرست) وزارت امورخارجه | |
| دوره مسئولیت بهار ۱۳۰۶ – بهمن ۱۳۰۷ | |
| پادشاه | رضا شاه پهلوی |
| نخست‌وزیر | مهدی‌قلی هدایت |
| پس از | علیقلی مسعود انصاری (وزیر) |
| پیش از | ابوالقاسم عمید (سرپرست) |
| نماینده مجلس شورای ملی | |
| دوره مسئولیت ۲۹ آذر ۱۲۸۹ – آذر ۱۲۹۰ | |
| حوزه انتخاباتی | تهران (دوره دوم) |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۵۹ |
| درگذشته | ۱۳۳۰ تبریز، ایران |
| ملیت |  ایرانی |
| همسر(ان) | امینه پاکروان |
| فرزندان | سرلشکر حسن پاکروان |
| دین | اسلام شیعه دوازده امامی |
پدرش حاج میرزا کاظم مشیر لشکر و مادرش دختر میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود. در مدرسه نظامی سن‌سیر پاریس تحصیل کرد و پس از بازگشت به ایران در سال ۱۲۸۰ خورشیدی به خدمت وزارت خارجه درآمد. نخستین مآموریت خارجی‌اش سرکنسولگری (ژنرال قنسول) ایران در عثمانی بود.
پس از استبداد صغیر در دوره دوم مجلس، نمایندگان در ۲۹ آذر ۱۲۸۹ او را به جای میرزا محمدخان صدیق حضرت برگزیدند که از نمایندگی استعفا کرده بود. پس از پایان دوره نمایندگی مجلس به وزارت خارجه بازگشت و به عنوان وابسته نظامی به روسیه رفت. پس از آن در استانبول و مصر و جده خدمت کرد تا اینکه وزیرمختار (سفیر) ایران در مصر شد.
پاکروان در بازگشت به تهران، مدیرکل و در آبان ۱۳۰۵ معاون وزارت امورخارجه شد. از اوائل سال ۱۳۰۶ که علیقلی مسعود انصاری وزیر امورخارجه برای مذاکره جهت بستن پیمانهای تجاری و امنیتی با روسیه به مسکو رفت و سفرش ماهها به طول انجامید، سرپرستی وزارت خارجه به عهده پاکروان گذاشته شد و او وزارتخانه را اداره می کرد.
انصاری پس از عقد قراردادهایی با روسیه در مهر ۱۳۰۶ از وزارت کناره گرفت و اداره وزارت خارجه تا بهمن ۱۳۰۷ بر عهده پاکروان ماند. او در این مدت علاوه بر عهدنامه‌هایی در امور کنسولی با بلژیک، فرانسه، چکسلواکی و اتریش، امضاکننده پروتکلهایی با افغانستان برای استرداد مجرمین و همچنین کمک دو کشور ایران و افغانستان به یکدیگر در شرایط جنگی بود. معاهده مربوط به آزادی عبور و مرور ساکنان نوارمرزی ایران و شوروی نیز در دوران سرپرستی او امضا شد.
پاکروان در سال ۱۳۰۸ به عنوان وزیرمختار به اتریش و سپس ایتالیا فرستاده شد و در سال ۱۳۱۰ به مقام سفارت ایران در شوروی رسید. در سال ۱۳۱۳ به ایران بازگردانده و مقام استانداری خراسان به او داده شد. قیام مسجد گوهرشاد در زمان استانداری او رخ داد. نقش او در سرکوب قیام گوهرشاد باعث برکناری و بازداشت و پیگرد قضائی او پس از شهریور ۱۳۲۰ شد اما در نهایت برایش قرار منع تعقیب صادر شد.
در سال ۱۳۲۴ در کابینه صدرالاشراف به او پیشنهاد وزارت امورخارجه شد اما به علت اعتراضهایی که به سابقه استانداری او قیام مسجد گوهرشاد باز می گشت، صدر الاشراف از این پیشنهاد منصرف شد و او را به عنوان سفیر به ایتالیا فرستاد.
امینه پاکروان نویسنده و مترجم و استاد دانشگاه همسر فتح‌الله پاکروان و سرلشکر حسن پاکروان دومین رئیس ساواک، پسرش بود.
پانویس
- ↑ عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران - جلد اول. تهران: نگاه. صص. ۳۶۵ - ۳۶۵.
- ↑ «مذاکرات جلسه ۱۹۰ دوره دوم مجلس شورای ملی هفدهم ذیحجه ۱۳۲۸».
- ↑ «مذاکرات جلسه ۲۸ دوره پانزدهم مجلس شورای ملی هفدهم آبان ۱۳۲۶». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اوت ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۲۰.